De Draaihals is een spechtensoort, maar heeft niet de kenmerken zoals de stijve steunstaart en boort evenmin in boomstammen om voedsel te zoeken of een nest te maken. Hij leeft wel net als een specht hoofdzakelijk van mieren en broedt in bestaande boomholtes.
Qua formaat zit deze vogelsoort tussen een Vink en een Spreeuw in. Kruin en rug zijn grijs met zwarte strepen, eentje door het midden over de rug en een aan beide kanten langs waar de vleugels beginnen. Door het oog loopt een bruine streep die het grijs scheidt van de hals. Voor het overige zijn het bruine, gemarmerde tinten, donker op de vleugels, geelbruin op keel en borst en vuilwit op de buik. De vrij lange, grijze staart is licht gebandeerd. De Draaihals heeft een korte rechte snavel met een spitse punt. De poten zijn kort en met lange tenen en nagels.
Deze spechtensoort heeft een voorkeur voor parkachtige bossen op droge grond, ook open terrein met boomgaarden, meestal loofbos, soms naald. Door zijn onopvallend gedrag en uitstekende schutkleur wordt hij moeilijk waargenomen. Zijn naam heeft hij te danken aan de typische gewoonte de kop een slag te draaien als hij zit. Een Draaihals fourageert op de grond of, voortbegewegend als een zangvogel, over de takken.
Draaihalzen zijn trekvogels, als enige spechtensoort. Ze broeden in een groot deel van Europa, vooral oost en zuid van Nederland, en dan vanuit Oost-Europa oostwaarts via Rusland naar Azië. In Nederland broeden ze nog zelden, op de Veluwe, in Drenthe en een enkele locatie elders op de zandgronden. Ze gebruiken vooral oude nestholtes van andere spechten of holtes in vermolmde loofbomen als nestplaats. Er zijn één of twee legsels.
De Draaihals is een zeer zeldzame vogel in Nederland en is ernstig bedreigd.
Klik de knop rechts voor de kaart met het areaal van de Draaihals [credits xeno-canto] → kaart
Broedsucces Draaihals
Onderstaand territorium is vastgesteld in 1 kavel dat 2,82% van Meijendel beslaat.
De Draaihals behoort tot de ecologische groep soorten van boomgroepen, open bos en bosranden en het broedresultaat wordt in de BMP-verslagen bij die groep besproken.
Grafiek is gebaseerd op het Meetnet Broedvogels (kolonies en zeldzame broedvogels). Weergegeven is de jaarlijkse populatie-index, gebaseerd op de gehele populatie of aantallen in de belangrijkste broedgebieden. Voor een interactieve grafiek van de trend en optioneel wat spreidingskaarten van Sovon klik hier of op de grafiek
De soort was in de eerste helft van de twintigste eeuw in het oosten, zuiden en midden van het land een niet zeldzame broedvogel. Aanhoudende afname, zoals ook elders in West- en Midden-Europa opgemerkt, bracht de aantallen terug tot rond 200 paren omstreeks 1975 en hooguit enkele tientallen sinds 2000. De afname wordt deels veroorzaakt door verruiging van bodemvegetaties als gevolg van atmosferische depositie. Grootschalige machinale terreiningrepen om dit tegen te gaan werken averechts. Voorts bestaat er gebrek aan natuurlijke nestholten door het verdwijnen van oude berken. In 2016 telt de broedpopulatie 60-80 paren (bron: Sovon).
De Draaihals is een zeldzame vogel die sinds 2004 op de Rode Lijst staat, er waren in dat jaar slechts 50 broedgevallen. In Meijendel is éénmaal, in 1999, één territorium vastgesteld. Dat deze soort toch niet helemaal uit Meijendel is verdwenen moge blijken uit de waarneming van een Draaihals tijdens een wintertelling van de vogelwerkgroep in 2016. Verder blijkt uit het jaarverslag van Vogelringstation Meijendel dat daar 34 Draaihalzen zijn geringd in de periode 2000-2017. ↑ top
Bescherming van de Draaihals
De Draaihals staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels als 'ernstig bedreigd'. Draaihalzen hebben te maken met een verslechterd voedselaanbod. De mieren die ze eten verdwijnen of worden onbereikbaar voor deze vogel door vergrassing en verbossing van schrale pioniervegetaties. Vermindering van stikstof in de lucht (door intensieve landbouw/verkeer) is noodzakelijk om de situatie te verbeteren. Gebrek aan nestbomen - berken - is ook een probleem voor deze soort. Natte zomers zijn eveneens ongunstig voor het voedselaanbod van de Draaihals. De populatie in Nederland is intussen erg geïsoleerd geraakt in een krimpende populatie in West-Europa (al verschilt de situatie per land). Tot slot kan droogte in de Sahel (overwinteringsgebied) voor de Draaihals negatief uitpakken (bron: ).
[*] In opdracht van Vogelbescherming Nederland heeft Sovon een rapport opgesteld op basis waarvan de Rode en Oranje lijst voor wintergasten en doortrekkers zijn samengesteld. In dat rapport wordt ook de 'Blauwe lijst' vastgesteld. Lees meer hier.
Vogelzang en/of andere -geluiden
Klik de knop om zang of geluid direct af te spelen.
Draaihals - opname: Jarek Matusiak [xeno-canto]
Geluiden zoeken op het internet.
In de vogelgids van staan geluiden van de Draaihals.
Ook op waarneming.nl zijn van de meeste soorten geluidsfragmenten te vinden. Zoek ze via deze link.
Xeno-canto is een website waar geluidsopnames van vogels uit de gehele wereld worden gedeeld. Zoek er naar geluiden van de Draaihals
via deze link wordt Nederland als zoekgebied ingesteld.
via deze link wordt een onbeperkt zoekgebied ingesteld.
Draaihals
Vogelfoto's → klik…
).
zang ↓
