Alle Rallen:
[euring: 4210]
Foto: Alpo Roikola
De aanwezigheid van een Kwartelkoning wordt gewoonlijk alleen in het voorjaar verraden door de onmiskenbare roep van het mannetje 'crex-crex-crex', zijn Latijnse naam. Al doet een Kwartelkoning in eerste instantie denken aan een hoender, hij behoort tot de rallen. Het is een zeer moeilijk waar te nemen soort vanwege de heimelijke, deels nachtelijke levenswijze.
De bovendelen van de Kwartelkoning zijn grijsbruin, de zwarte kernen van de veren vormen daarbij een lijnenpatroon op mantel en schouder. Gezicht en keel zijn blauwgrijs en hij heeft een bruine teugel en oorstreek. De borst is vuilbruin, flanken en onderstaart zijn roodbruin en dwars gestreept. De kastanjebruine vleugels zijn zeer opvallend in de vlucht, net als de typisch ralachtig hangende poten.
De Kwartelkoning nestelt meestal in extensief gebruikt hooiland langs de rivieren en in beekdalen, vooral in Groningen echter ook in akkerland. Hij was ooit een bekende broedvogel in grote delen van het land, maar bleek niet opgewassen tegen de moderne landbouw. De huidige in grasland nestelende Kwartelkoningen concentreren zich dan ook vooral in natuurterreinen, en krijgen doorgaans alleen een kans op succesvol broeden bij afspraken over later maaien. In akkers hebben vooral vestigingen in wintertarwe kans op succes.
• Gebruik de knop bovenin de kolom links en ga naar de Kwartelkoning op de site van Sovon; kijk daar onderin de linkerkolom voor diverse publicaties.
• Ga naar
en kijk rechts onder de kop "Bescherming" voor meer publicaties.
Klik de knop rechts voor de kaart met het areaal van de Kwartelkoning [credits xeno-canto] → kaart
Broedsucces Kwartelkoning
Onderstaand territorium is vastgesteld in 1 kavel dat 3,42% van Meijendel beslaat.
Overzicht territorium
Totaal één territorium
terug
De Kwartelkoning behoort tot de ecologische groep soorten van grazige vegetaties en het broedresultaat wordt in de
BMP-verslagen bij die groep besproken.
Grafiek is gebaseerd op het Meetnet Broedvogels (kolonies en zeldzame broedvogels). Weergegeven is de jaarlijkse populatie-index, gebaseerd op de gehele populatie of aantallen in de belangrijkste broedgebieden.
Voor een interactieve grafiek van de trend en optioneel wat spreidingskaarten van Sovon klik hier of op de grafiek
De jaarlijkse aantallen Kwartelkoning laten grote verschillen zien. In Nederland broedden aan het begin van vorige eeuw nog enkele duizenden paren. Het aantal broedparen slonk, van 500-1000 begin jaren zestig tot 70-90 in 1992. De opleving vanaf '97 komt door een toename van de gehele populatie door (tijdelijk) verbeterde omstandigheden in Oost-Europa door omwentelingen aldaar. In 2016 werden slechts 130-140 paar geconstateerd in Nederland (bron:
Sovon).
Het territorium in Meijendel in het broedseizoen 1999 is op basis van de landelijk voorgeschreven telmethode aan de statistieken toegevoegd. De vogel heeft evenwel niet in het duin gebroed.
Dat de Kwartelkoning niet helemaal uit Meijendel verdwenen is blijkt uit het jaarverslag van
Vogelringstation Meijendel. In de periode 2000-2016 zijn bij het vogelringstation 2 Kwartelkoningen geringd.
'2012 Goed jaar voor Kwartelkoning'
Na een aantal magere jaren lijkt het dit jaar (2012 dus…) weer een goed jaar te zijn voor de Kwartelkoning. Eind juni gingen 150 vogelaars op pad om de nachtbrakers te tellen op basis van hun karakteristieke crex-crex-roep. Ze vonden tot nu toe ruim 200 Kwartelkoningen, bijna 100 meer dan vorig jaar.
De waarnemers zijn ’s nachts op pad geweest om de roepplekken in kaart te brengen in de kerngebieden van de soort. Naast het rivierengebied gaat het daarbij om beekdalen in het oosten en noorden van het land en akkers in Flevoland en Groningen. De tellingen vinden ’s nachts plaats, want de Kwartelkoning is een echte nachtbraker. De mannetjes laten vooral dan hun karakteristieke crex-crex-roep horen vanuit hooiland en kruidenrijke ruigtes. Met die roep willen ze een vrouwtje lokken en andere mannetjes op afstand houden.
Ruim 200 roepende mannetjes
Begin juni was er ook een telling. Net als toen zijn er dit weekend bijna 90 roepende mannetjes gehoord. Dit zijn niet per se dezelfde mannetjes en locaties. Er zijn ook waarnemingen verzameld tussen de beide tellingen. In totaal zijn er dit jaar ruim 200 afzonderlijke roepplekken vastgesteld. Het grootste deel (ca. 75%) van de Kwartelkoningen is in Gelderland, Overijssel en Flevoland gehoord. De overige zijn vastgesteld in Drenthe, Groningen en Friesland. Deze provincies herbergen doorgaans 50% van de waargenomen Kwartelkoningen en blijven dit jaar dus duidelijk achter.
Natuurbeheerders en boeren zijn gevraagd om het maaien uit te stellen op de plekken waar de soort is waargenomen.
Oorzaken
Mogelijke oorzaak voor de toename is het weer. In de vestigingsperiode mei en begin juni was het in het noorden relatief droog terwijl er in het midden van het land veel meer neerslag was gevallen. Dit lijkt van invloed op het aanbod van voedsel (wormen, slakken en andere insecten), de grasgroei (ze houden van hoog gras) en dat veel hooiland tot nu toe niet gemaaid kon worden (wisselvallige weer). Onduidelijk is of de omstandigheden in het overwinteringsgebied (zuidelijk Afrika) of tijdens de trek zo gunstig waren waardoor er meer Kwartelkoningen naar Nederland terugkwamen dit jaar (bron:
Sovon ).
↑ top
lees meer…
Bescherming van de Kwartelkoning
Met het verdwijnen en verdrogen van extensieve, vochtige hooilanden in Nederland, de teloorgang van de teelt van klaver en luzerne en de komst van insecticiden verdween zowel het broedbiotoop als de voedselbron van de kwartelkoning. Op hooi- en akkerland speelt het uitmaaien van jongen daarnaast een belangrijke negatieve rol in scherpe achteruitgang van deze soort (bron:
).
Vogelzang en/of andere -geluiden
Geluiden zoeken op het internet.
- In de vogelgids van staan geluiden van de Kwartelkoning.
- Ook op waarneming.nl zijn van de meeste soorten geluidsfragmenten te vinden.
Zoek ze via deze link.
- Xeno-canto is een website waar geluidsopnames van vogels uit de gehele wereld worden gedeeld. Zoek er naar geluiden van de Kwartelkoning
- via deze link wordt Nederland als zoekgebied ingesteld.
- via deze link wordt een onbeperkt zoekgebied ingesteld.
↑ top
Kwartelkoning
zang ↓